Altın-Orda Hanlığı (1236-1502)
Cengiz Han'ın büyük oğlu olan Cuci'nin oğlu Batu Han (1236-1255) tarafından kurulan bu devlet Berke Han zamanında İslâmiyet'i kabul etti. İslâmiyet Özbek Han zamanında (1312-1340) bütün Altınordu'ya tamamen yerleşti.

Dest-i Kıpçak'ın idaresini üstlenen Cuci'nin 1227 yılında ölmesi üzerine, on sekiz oğlundan en büyüğü olan Orda ile ikinci oğlu Batu, dedeleri Cengiz Han'in yanına giderek han olmak istemişlerdi. Cengiz Han, "orda" adi verilen iki karargâhtan (otağ), altın aksamlı Ak-Orda'yi Batu'ya, gümüş aksamlı Gök-Orda'yi Orda'ya kurdurdu. Böylece ikinci oğul Batu'yu, babası Cuci'den sonra hanlık makamı için tercih etmiş oluyordu.

Ak-orda veya Altın-orda adıyla Batu Han, Doğu Avrupa'ya kadar bütün Dest-i Kıpçak'ın hâkimi olurken, kendisine bağlanan ağabeyi Orda, Gök-orda adıyla, İtil'den İrtis'e kadar olan devletin doğudaki topraklarını yönetmekteydi. Devletin Başkenti Saray şehri idi. Bundan sonra Batu, Sayın Han; Orda ise İçen Han lakapları ile anılacaklardır.

Batu'dan sonra başa geçen kardeşi Berke, İslamiyet'i kabul eden ilk Altın-Orda hanıdır ve devlet en parlak dönemini onunla yasamıştır. (1256-1266).

Özbek Han(1313-1340), zamanında ise İslamiyet resmî din olarak kabul edilmiş ve zaten ordu ve halkının hemen tamamı Türk olan Altınordu Devleti tam bir Müslüman-Türk devleti hüviyetine bürünmüştür.

Aynı dönemde devletin doğu kanadı olan Gök-Orda sülâlesi ortadan kaldırılarak devlet merkezîleşmiştir. Fakat 1369 yılından sonra Cuci'nin diğer oğulları; Togay-Timur ve Siban neslinden gelenler güç kazandılar.

Togay-Timur nesli, Altın-orda hanlık makamını ele geçirirken, Siban neslinden gelenler de Bati Sibirya'da hükümran olmuşlardır.

Toktamış Han zamanında (1379-1396) Timur'un darbesi ile sarsılan Altın-Orda Devleti, Küçük Muhammed Han zamanında (1427-1440) bölünmeye başlamış ve nihayet, Şeyh Ahmet Han (1481-1502) ile birlikte devlet tamamen ortadan kalkmıştır.

Altın Ordu Hanlığının parçalanması ile ortaya Tatar Hanlıkları çıkmıştır. Bunların hepsi, Cengiz Han soyundan gelen hanlar tarafından idare edilmiştir.

Çağatay Hanlığına bağlı valilerin emrinde asker olan Timur, Doğu Çağatay Hanlığının kuruluşu sırasında bunların emrine girdi. Daha sonra Hanlığa karşı isyan eden Timur, Belh'i kuşatarak 1368'de kendisini "emir" ilan etti.

Timur: (d.8 Nisan 1336-ö.18 Şubat 1405) sonrasında Timur Küregen, Timurlu Hanedanı'nun kurucusu olan Türk asker ve komutan. 9 Nisan 1370'te Timur, Belh kurultayının onayıyla, Çağatay hükümdarı olarak taç giydi.

Timur'un Harezm seferleri: Timur 1371–1379 arasında düzenlediği dört seferle Harezm bölgesini fiilen hakimiyeti altına almıştı. Ancak Sofi ailesini ve Kongratları tam anlamıyla kendine bağladığı söylenemez. Kongratlar, Toktamış'ın Altın Orda devletinin toparlamasından sonra ona meyletmişlerdi. Süleyman Sofi'nin Toktamış'ın tarafına geçmesi bardağı taşıran son damla oldu. Böylece 1388'de Timur beşinci defa çöl yolundan Harezm'e yürüdü. Bunun üzerine Süleyman Sofi, Toktamış'ın yanına kaçtı. Harezm'i işgal eden Timur, öfke ile halkın Semerkand'a sürülmesini, Ürgenç'in de tahrip edilip yerine arpa ekilmesini emretti. Ancak üç yıl sonra şehrin yeniden imarı için emir verdi.

Timur'un Horusan seferleri: Timur 1380 yılında Kert'lerin elinde bulunan Herat'ı ele geçirdi. Daha sonra Horasan'ın batısına hakim olan Serbedarlılar'ın başşehri Sebzvar'ı ele geçirdi. 1381'de ise Emir Veli yönetimindeki Toga Timurlular'ın üzerine yürüdü ve İsferayin'i ele geçirerek Astarabad'a kadar ilerledi. Emir Veli, Timur'un ordusu ayrıldıktan sonra ülkesine yeniden hakim oldu ancak 1384'te Timur'un ordusu tekrar gelince Azerbaycan taraflarına kaçtı ve ülkesi tamamen Timur'un topraklarına katıldı.

Timur, Tebriz'i ele geçirdi.

Karakoyunlu Kara Muhammed, 1387 yılında Tebriz'i ele geçirdi ancak burayı Timur'a terk etmek zorunda kaldılar.

Timur, Erzurum'u ele geçirdi.

İsfahan katliamı: Timur 1387 sonbaharında Hamedan üzerinden İsfahan önlerine geldi ve burayı ele geçirdi. İsfahan'da önce yörenin önde gelenleri, seyyidler, alimler, Timur'u karşılamaya çıktılar ve şehir halkının emân karşılığında mal vermeleri kararlaştırıldı. Şehrin ileri gelenleri orduda alıkondu, Timur Melik ile Mehmed b. Sultan Şah bu malı toplamak için şehre gittiler. Şehirden bir grup şehre giren askerlere saldırarak hepsini öldürdüler. Timur, Isfahanlılar isyan edince şehre tekrar döndü ve yedi yaşından küçük çocukları ailelerinden ayırtarak bir araya topladı. Daha sonra bu yedi bin çocuğu ailelerinin gözleri önünde saatlerce atlılara ezdirmek suretiyle katletti ve kafalarını vücutlarından ayırdı. Kentin yarısını dolaşmış olan tarihçi Hafız Ebu her biri 1500 kelleden 28 kule saydığını yazmaktadır.

Timur, Şiraz'ı ele geçirdi. İsfahan'ı ele geçirdikten sonra Aralık 1387'de Şiraz'a yöneldi. Bu sırada Zeynelabidin'in Şuşter'e kaçmış olması nedeniyle şehri kolayca ele geçirdi.

Timur - Altın-Orda Savaşı: Altın-Orda Hanı Toktamış yenildi.

Timur, 1393 yılında İran'da İlhanlılardan sonra kurulmuş olan Muzafferoğulları Devleti'ni ortadan kaldırdı. Aynı yıl Bağdat'ı alarak buradaki Celâyirlilere de son verdi. Bu faaliyetlerinin sonunda Timur, İran, Kafkasya ve Azerbaycan'ı ele geçirerek topraklarına katmış oldu.

Timur, 12 Eylül 1393'te Bağdat'a ulaştı. Bağdat'a giren Emir Timur, şehri yağmaladı. İbn Tagrîbirdî, Timur'un Bağdat'ta, her askerinin kendisine bir insan kafası getirmesini emrettiğini, kendisine getirilen yaklaşık 100.000 insan kafasından 120 tane kule yaptırdığını ve şehirde nehir gibi kıpkırmızı kan aktığını aktarır. İbn Kâdı Şuhbe ise Timur'un, herkes bir kelle getirsin emri üzerine adamları, önlerine çıkan herkesin şehirde kesecek kimse kalmayınca yanlarındaki esirlerin kafasını da kesmeye başladıklarını ve kendisine 800.000 kelle getirerek bunlardan 40 tane kule yaptıklarını aktarmıştır.

Toktamış Han ile Topal Timur Savaşı. Toktamış Han yenildi ve Altın Ordu Devleti'ni bir daha belini doğrultamayacak bir şekilde çökertti. Altın Ordu Devleti'nin başına Kutluk Han geldi. Timur'un galibiyeti Rusların işine yaramış, Rusların bölgedeki hakimiyeti netleşmiştir.

Timur'un Hindistan Seferi: Firuzşah'ın torunu olan Delhi Sultanı Sultan Mahmud'u yendi. Şehire girilerek katliam yapıldı.

Timur, Malatya, Sivas seferine çıktı. Akkoyunlular'ın rehberliğinde bu şehirleri ele geçirdi ve katliam yaptı.

Bizans İmparatoru II.Manuel Paleologos, Türklere karşı yeni bir Haçlı seferi hazırlamak amacıyla İtalya, Fransa ve İngiltere'ye gitti.
Bunun üzerine İstanbul dördüncü kez kuşatıldı. 1400 yılında, Timur'un Anadolu'ya girmesi üzerine kuşatma kaldırıldı.

Akkoyunlular, 1400'de Timur'un Anadolu'ya girişine destek verdi ve bu hizmetine karşılık Malatya'yı aldı.

Timur Halep'i ele geçirdi. Timur, Halep'te yaklaşık 15 gün kadar kaldı. Şehir yağma edildi ve bütün sakinleri kadın erkek çocuk yaşlı ayırt edilmeksizin kılıçtan geçirildi.
şehrin alimlerini ve kadılarını huzuruna kabul ederek onlarla bir görüşme yaptı. Bu görüşmede bulunan İbn Şıhne, bu toplantıyı şöyle anlatır:
"Bizi çağırttı, huzuruna geldik ve oturmamız emredildi. Bize, size Semerkand, Buhara, Herat şehirlerindeki ulemaya sorduğum ve cevap veremedikleri soruyu soruyorum. En iyiniz ve en bilginizden başkası bana cevap vermesin ve ne konuştuğunu bilsin dedi. Bunun üzerine Timur sordu. Dün sizden ve bizden ölenler oldu,peki hangisi şehittir? Sizden ölenler mi, bizden ölenler mi? Herkes susmuştu ki, Allah bana cevabı hemen gösterdi. Dün sizden ve bizden kim Allah adını yüceltmek için savaştı ve öldüyse o şehittir" diye ekledim. Bunun üzerine Timur güzel, güzel dedi. Kendisinin son sorusu Hz. Ali, Muaviye ve Yezid hakkında ne diyorsunuz? şeklinde oldu. Kadı Alemuddin el-Kufsî, üçü de müçtehiddir deyince Timur çok kızdı ve haklı olan Hz. Ali'dir, Muaviye zalim, Yezid ise canidir. Siz Halepliler Hüseyin'i katleden Şamlılar kadar suçlusunuz dedi."

Timur'un kendisine hizmet eden Akkoyunlularla birlikte beraberce işlediği "Sivas Katliamı üzerine, Timur'un himayesindeki Erzincan'a yürüyen Yıldırım Bayezid, Erzincan beyliğini tekrar ele geçirdi ve Kemah Kalesi'ni geri aldı.

Timur, Şam'ı ele geçirdi. Şam'da katliam yapılmaması için anlaşılan fidyeyi, ödenmesinden sonra 10 katına, yine ödenmesinden sonra 30 katına çıkararak… sözünü tutmadı ve bütün şehri yıktı… camiler dahil her yeri yaktı. Halkı kılıçtan geçirdi. Özellikle Emevi halifesi Yezid'in türbesini büyük bir öfke ile yerle bir etti.

Akkoyunlular, 1402'de Ankara Savaşı'ndaki desteğine karşılık da Diyarbakır bölgesini aldı.

Ankara Savaşı: Ankara'nın Çubuk Ovası'nda Osmanlı orduları ile Timur'un ordusu karşı karşıya geldi. Anadolu beyliklerinin Timur'un tarafına geçmesi savaşın sonucunu belirlemiş ve Osmanlı güçleri savaşı kaybetmiştir.
• Yıldırım Bayezid Timur'a esir düştü. Bayezid, 8 ay süresince esir olarak kaldı ve nihayetinde Akşehir'de vefat etti.
• Ankara Savaşı sonucunda Anadolu Türk birliği bozuldu.
• Boşluktan faydalanan Anadolu Türk Beylikleri yeniden bağımsız olup kendi aralarında mücadelelere başladılar.
• Balkanlar'daki Türk ilerleyişi durdu.
• Osmanlı Devleti dağılma riski yaşadı ve tarihe "Fetret Devri" olarak geçen padişahsızlık dönemi yaşandı.
• Yıldırım Bayezid'ın çocukları arasında taht kavgaları yaşandı. Çelebi Mehmet (1. Mehmet), Fetret Devri'ni sona erdirerek padişah oldu.

İslam düşmanı olduğu zaten bilnen Timur'un Ankara Savaşındaki galibiyeti, Türk birliğinin zedelenmesine ve Bizansın güçlenmesine yaramıştır. Daha önce Terek Savaşında da Ruslara fayda sağlayan Timur, yine Türk Mlletine en büyük zararı veren hükümdar olmuştur.

Timur, Ankara Savaşından sonra başkent Bursa'ya, başında veliahtı ve torunu Mirza Muhammed'in olduğu bir ordu göndererek hazineyi ve şehri yağmalattı ve yıktırdı. Halkın büyük kısmı kılıçtan geçirildi. Ulu Cami'yi ahıra çevirerek, içinde yemek yaptırdı. Saldırı başlarken Bursa'da olan Süleyman Çelebi, bu arada kaçarak Anadolu Hisarına sığınmıştı. Süleyman Çelebi, daha sonra Timur'a bağlılığını bildirdi ve bunun üzerine Edirne'de Osmanlı tahtına oturtuldu.

Timur, Ankara Savaşından sonra Osmanlıya katılmış tüm beylikleri ihya ederek, egemenliği altına aldı.

Timur'un veliahtının başında olduğu ordu, Bursa'dan sonra İznik üzerinden Çanakkale boğazına doğru ilerleyip... yağma ve talanlar ile yüklü miktarda ganimet elde etti.

Akdeniz kıyılarına, Antalya ve Teke'ye gönderilen Timur emirleri, tüm bölgeyi yağma edip büyük ganimetlerle döndüler.

Timur Sivrihisar'a geldi ve oradan Kütahya'ya indi. Aman malı alıp şehre zarar vermediler. Germiyan Beyinin ziyafetleriyle işret meclisi kuruldu.

Rodos şövalyelerinin elinde bulunan İzmir kalesi ve limanı, büyük bir katliam ile Timur tarafından ele geçirildi. Limana destek için gelen gemilere, mancınıkla ile şehir halkının kesik başları atılıyordu. Şehir, Aydınoğulları idaresine verildi.

Kış aylarında Timur Denizli'ye geldi. Bu bölgeleri de tekrar eski beylerine verdi. Muhammed Sultan Manisa'da, Şahruh Uluborlu-Keçiborlu taraflarında kışlarken Timur ise Bursa-Edremit yoluyla Bergama'ya geldi ve bir müddet burada kaldı ve ardından İzmir'e yakın Tire'de kışlamaya geldi.

Edirne'de hükümdarlığını ilan eden Süleyman Çelebi (Emir Süleyman) ile Bizans İmparatoru Manuel Paleologos arasında İstanbul Antlaşması imzalandı.
Buna göre; İstanbul önlerinden Selânik'e kadar uzanan Ege sahil bölgesi ile Varna'ya kadar uzanan Karadeniz sahil bölgesi, Bizans İmparatoru'na bırakıldı.

Amasya'da hükümdarlığını ilan eden Yıldırım Bayezid'in oğlu Mehmet Çelebi, Sivas yöresini ele geçirdikten sonra Bursa, Balıkesir ve çevresini kendi topraklarına kattı.
Ayrıca, yönetimleri Timur tarafından Türkmen beylerine bırakılan Niksar, Tokat, Şarkîkarahisar ve Sivas'ı kendi topraklarına kattı.

Timur ve ordusu, her yeri yağmalayarak ve yakıp yıkarak Anadolu'dan çekildi.

Beyazit'in ölüm haberi geldi. Ölüm sırasında yanında bulunan Musa Çelebiye, hediyeler vererek ve Bursa'yı bağışlayarak babasının cenazesini götürmesine izin verdi.

Beyazit'in vefatından birkaç gün sonra, Cengiz Han soyundan olduğu için kukla olarak yanında tuttuğu Mahmud Han öldü.

Topal Timur öldü. Ölüm nedeni tarih kitaplarında "kulunç" yazsa da… Türk Birliğine ve İslam dünyasına verdiği büyük zararlardan ötürü Derin Akıl tarafından cezalandırılarak öldürüldüğü değerlendirilmektedir.

Timur Devleti hükumdarı.

15 Ekim 1406'da Ebu Bekir Mirza liderliğindeki Timurlular ile Kara Yusuf kuvvetleri Nahcivan'ın batısında Aras Nehri'nin iki yakasında karşılaştılar. Kara Koyunlular muharebeyi kazandı ve Ebu Bekir geri çekildi. Çekilirken Tebriz'i yağmaladı. Kara Yusuf bu savaşta büyük ganimet ele geçirdi.

21 Nisan 1408'de Timurlular'ın başında Miranşah ve Ebu Bekir Mirza'nın olduğu ordusuyla Kara Koyunlular Tebriz yakınlarındaki Serdrud mevkiinde karşılaştılar. Büyük bir cesaretle savaşan Kara Koyunlu ordusu muharebeyi kazandı. Miranşah savaş meydanında öldürüldü. Bu muharebe Timur'un batı fütuhatını ortadan kaldırdı.

Timur'un ölmesinden sonra ülke içinde iç karışıklıklar çıkmış, Timur'un oğulları ve torunları arasında da taht mücadeleleri başlamıştı. Yapılan bu taht mücadelelerini Timur'un oğlu Şahruh, diğerlerini öldürerek kazandı ve tahta çıktı.

Timur istilası esnasında Bizanslılar tarafından ele geçirilen Darıca, Hereke, Gebze, Pendik ve Kartal gibi sahil kasaba ve kaleleri ikinci defa fethedildi.

1. Şeybani Hanlığı: Cengiz Han'ın oğlu Cuci'nin oğlu Şiban'ın sülalesi "Şeybanî" olarak tanınmış ve Şeybani Hanlığı ve devamı sayılan Buhara Hanlığı'nın Şeybanî Hanedanı, Hive Hanlığı ve Sibir Hanlığı'nın yöneticileri de bu sülaleden gelmiştir. Şiban sülalesinden olup Özbekleri yöneten Ebu'l Hayr tarafından kurulmuş ve sonradan Farslaşan hanlık. Ebu'l Hayr (d.1412-ö.1468) 1429'da Özbek kabilelerinin desteğiyle Batı Sibirya'daki Tara şehrinde Han seçildi. Zamanla Deşt-i Kıpçak'ın büyük bir bölümünü ele geçirdi. 1468'de Timur tarafından yıkıldı.

(22 Mart 1394, Sultaniye, İran - 27 Ekim 1449, Semerkand, Özbekistan) Şahruh'un ölümü üzerine oğlu Uluğ Bey yönetime geldi. Timur'un torunu, Timur İmparatorluğu'nun 4. sultanı ve Türk matematikçi ve astronomi bilgini. Oğlu tarafından taht için öldürüldü.

Asıl adı Mehmet'tir. Uluğ Bey adı ile ünlü olmuştur. 22 Mart 1394 tarihinde Sultaniye kentinde doğmuştur. Timur'un öldüğü sıralarda Uluğ Bey Semerkant'ta bulunuyordu.

Babası 16 yaşındayken Uluğ Bey'e yönetimini bırakmıştır. Uluğ Bey, bu tarihten sonra, hem hükümeti yönetmiş ve hem de öğrenimine devam etmiştir. Uluğ Bey, bilgin ve olgun bir padişahtı. Boş zamanını kitap okumak ve bilginlerle ilmi konular üzerinde konuşmakla geçirirdi. Tüm bilginleri yöresinde toplamıştı. Matematik ve astronomi bilgileri oldukça ileri düzeydeydi.

Timur Devleti hükumdarı.

Hüseyin Baykara (d.Haziran 1438,Herat-ö.4 Mayıs 1506) - Timurlu Rönesansı
Hüseyin Baykara, lakabı Ebu'l-Gazi, tam adı Hüseyin bin Gıyaseddin Mansur bin Baykara, Timur İmparatorluğu yöneticisi ve şair.
Taht kavgaları ve savaşlarla geçen uzun saltanat döneminde bilim, sanat ve edebiyatta büyük gelişmeler sağlanmıştır.

• 1401-1402 de Yıldırım Beyazıt'ın Timur'a karşı tuzağa düşmesine... Osmanlı Devleti'nin "Ankara Savaşı"nda mağlub olmasına... ve Beyazit'in işkence altında öldürülerek şehit edilmesine hizmet eden...
• 1471'de Kıreli Savaşında Osmanlıya mağlub olarak esirler veren...
Bu kez de...
• Venediklilerle yaptığı antlaşmaya güvenen AKKOYUNLU'ların Hükümdarı Uzun Hasan, yeğeni Yusufça Mirza komutasındaki askerleriyle Karamanoğlu topraklarını eski sahiplerine geri vermek amacıyla Fatih Sultan Mehmet hükümranlığındaki Osmanlı Devletine saldırdı.
• Akkoyunluların ana amacı, Osmanlı Devletini ortadan kaldırmaktı.
• Akkoyunlular'ın ittifak yaptığı Venedik, Papalık ve Rodos şövalyelerinin gemilerinden oluşan bir donanma... Antalya, İzmir ve Midilli limanlarına saldırarak, her tarafı yakıp yıktılar.
11 Ağustos 1473 günü Otlukbeli Savaşı yapıldı.
• Anadolu'da Türk birliğine tehdit oluşturan Akkoyunlular mağlub edildi ve Akkoyunlular kontrol altına alındı.
• Akkoyunluların ittifak kurduğu Venediklilerin oluşturduğu Haçlı birliklerine de büyük darbe vurulmuş oldu.

Timur Devleti hükumdarı.

Timur Devleti hükumdarı.

Timur Devleti hükumdarı.

Timur Devleti hükumdarı.

2. Şeybani Hanlığı (Özbek Hanlığı): 1468'de Timur tarafından yıkılan hanlık, Muhammed Şeybani tarafından yeniden kuruldu. Muhammed Şeybani 1506 yılında Buhara'yı ele geçirdi ve 1561'de yönetim merkezini Buhara'ya taşıdı. Bu seneden sonra Hanlık, Buhara Hanlığı olarak anılmaya başlandı.

Hüseyin Baykara'nın ölümünden sonra Özbekler (Şeybanîler) Herat'a girip Horasan'ı ele geçirerek 1507 yılında Timurluların saltanatına son verdi.